Çözüm ve Öneriler

• SÖZLEŞMESİ FESİH EDİLİP, YASAKLANAN FİRMA SAYISI NE KADAR ARTAR? ÇÖZÜM VE ÖNERİLER?
  SÖZLEŞMESİ FESİH EDİLİP, YASAKLANAN FİRMA SAYISI NE KADAR ARTAR?

   

  ÇÖZÜM VE ÖNERİLER NELERDİR?

   

  Kamu ihale sözleşmeleri, 4735 sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanunu kapsamında gerçekleştirilmektedir. Sözleşme imzalayan yüklenicilerin; mücbir sebepler dışında, ihale dokümanı ve sözleşme hükümlerine uygun olarak taahhüdünü yerine getirmemesi halinde;

   

  Sözleşmeleri fesih edilmekte,

  Kesin teminatlarına (Sözleşme bedelinin en az %6 tutarı)  el konulmakta,

  İhalelerden en az 1 sene süre ile yasaklanmakta,

  Bankalar nezdindeki kredibilitesi zayıflamaktadır.

  Son 5 yıldır, sözleşmesini yerine getiremediği için yasaklanan yüklenici sayı ve oranları, Çizelge-1’de yer almaktadır:

   

  Çizelge-1 (Yasaklanan Yüklenici Sayısı ve Oranı)

   

  Yıllar	İhale Alan Yüklenici Sayısı (Ad.)	Yasaklanan Yüklenici Sayısı (Ad.)	Yasaklanan Yüklenici Oranı (%)
  2013	48.048	2.207	4,59
  2014	48.046	1.714	3,57
  2015	49.115	2.210	4,50
  2016	48.151	2.598	5,40
  2017	49.596	2.465	4,97

  (Veriler Kamu İhale Kurumu web sitesinden alınmıştır.)

  Çizelge-1’den de anlaşılacağı üzere; son iki yılda edimini yerine getiremediği için yasaklanan yüklenici sayısı ve oranında artış olduğu gözlemlenmektedir. Bu artışın nedenlerini bilmek için ihalelerle piyasa ekonomisini karşılaştırmakta fayda görmekteyiz.

   

  Ülkemizdeki enflasyon artışı ile yasaklamalardaki artışlar aşağıda Grafik-1’de gösterilmiştir:  

   

  

   

   

  (Veriler Kamu İhale Kurumu ve Dünya Gazetesinden alınmıştır.)

   

   

   

  ÇİZELGE VE GRAFİK VERİLERİ NEYİ GÖSTERİYOR?

   

  Çizelge ve Grafikten çıkan sonuç;

   

  Sözleşme imzalayan firmalar, döviz kuruna bağlı olarak enflasyon arttıkça, taahhütlerini yerine getiremez hale gelmektedirler.

  Döviz kuruna bağlı olarak artan enflasyon, yüklenicinin maliyetini artırmakta, iş yapmasını imkânsızlaştırmaktadır.

   2018 yılının Temmuz ve Ağustos ayından itibaren,  döviz kurundaki %30-40 oranına varan olağanüstü artışın, sözleşmesini yerine getiremediği için yasaklanan firma sayısını, 2017 yılı miktarının 3-4 katı artıracağı öngörülmelidir. Bu durumun yaşanmaması için aşağıdaki tedbirlerin alınması gerekmektedir.

   

   

  KİM, NE YAPMALI?

   

  Firmalar Ne Yapmalı?

   

  Yıllara yaygın sözleşmeler (24 veya 36 ay süreli) yüklenicilerin öngöremedikleri fiyat artışlarıyla karşılaşmalarına ve sözleşme hükümlerini yerine getirmelerine engel olmaktadır. Bu nedenle, bu tür ihalelere katılmak için maliyet analizlerini çok iyi yapmaları gerekmektedir.

  Enflasyonist ortamda, süresi kısa olan ihalelere girilmeli, sözleşme imzalanması halinde sözleşme konusu işe ait malzemeleri sabit fiyat ile tedarikçilerinden elde edebilecekleri sözleşmeleri önceden yapmaları gerekir.

  Yükleniciler, zorunlu olmadıkça yabancı menşeli alımlardan sakınmalıdır. Keza döviz üzerinden tedarik yapıp, TL üzerinden hakediş alan yüklenici için bu durum, süre geçtikçe katlanılmaz hale gelecektir

  İhale dokümanında "kısmi kabul" yapılabileceği belirlenen işlerde, işin tamamlanmış ve müstakil kullanıma elverişli kısımlarının kabulü için İdareye başvuru yapılmalıdır. 

   

   

  İdareler Ne Yapmalı?

   

  İdareler, kamu harcamalarında tasarrufa gitmelidirler. Almak yerine, ihtiyaç fazlası olan İdarelerden takas yöntemiyle muvazene yapılmalıdır.

  İdareler, alım konusu işin miktarını tam olarak hesaplayıp, gereksiz iş artışı yapmaktan kaçınmalıdırlar.

  Sözleşme süresi kısa tutulmalıdır.

  İhale dokümanında "kısmi kabul" yapılabileceği belirlenen işlerde, işin tamamlanmış ve müstakil kullanıma elverişli kısımlarının kabulü yapılmalıdır. 

  Teknik şartnamelerde, yabancı menşeli ürünler yerine yerli ürünlere yönelik düzenleme yapılmalıdır.

  Yüklenici hakedişleri, zamanında ödenmelidir.

  Pazarlık ihale usulleri ve İstisna Alımlarından kaçınılmalıdır. Rekabetçi ihale yöntemi olan Açık İhale Yöntemi tercih edilmelidir.

  İktidar/Hükümet Ne Yapmalıdır?

   

   

   

  Kamuda tasarruf, şeffaflık ve denetlenebilirlik sistemi için kampanya başlatılmalıdır.

  Zaruri ihtiyaçlar haricindekiler için alım yapılmaması sağlanmalıdır.

  İhalelerin istisna alımı, pazarlık vb. rekabete açık olmayan yöntemlerle yapılmaması için uygulama birliği getirilmelidir.

  Sayıştay’ın; yapılan tüm ihale sözleşmelerini, (buna yap-işlet-devret modeli ihaleler de dahildir) eksiksiz ve tam olarak incelemesi sağlanmalıdır.

  İhale Mahkemeleri kurulmalı, Yap İşlet Devret modeli ihaleler, istisna alımları, 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu kapsamındaki ihalelerin de denetimi süresinde ve tam olarak yapılmalıdır.

  İthalat ve ihracat rejimleri değişen (demir, çelik, alüminyum vb.) sektörlere dayalı iş kollarındaki yüksek fiyat artışlarına karşı, “Fiyat Farkı Kararnameleri” ile gerekli tedbirler alınmalıdır.

   

   

  Yukarıda saydığımız önemli tedbirler alınmazsa, Ağustos 2018-Ağustos 2019 döneminde, sözleşmesi fesih edilen ve yasaklanan yüklenici sayısının 2017 yılındaki sayının 3-4 katına çıkması yani 10.000 Firmaya ulaşması beklenmelidir. Belirtilen nedenlerle, umutsuzluğa ve karamsarlığa kapılmadan ancak zaman geçirmeden kişiler ve kurumların kendi üzerlerine düşen görevleri yapmaları gerektiği değerlendirilmektedir. 11.08.2018

   

  (Detaylı bilgi için KILIÇ HUKUK OFİSİ ile iletişime geçiniz.)