Yayınlanan Cumhurbaşkanı Kararı İle Birlikte Merkez Bankası; Rekabet Ve Şeffaflık Gözetmeden Tüm Alımlarını, İstisna Kapsamında Yapabilecek!

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası tarafından 4734 sayılı Kamu İhale Kanununun 3 üncü Maddesinin (b) bendi kapsamında yapılacak ihalelere ilişkin Usul ve Esaslar, 12 Şubat 2020 tarih ve 31037 sayılı Resmi Gazetede yayımlandı. Usul ve Esaslar, yayımı tarihinden itibaren (12.02.2020) yürürlüğe girecek.

 

Bilindiği üzere, 4734 sayılı Kamu İhale Kanununun 3 üncü maddesinin  (b) bendi;

 

“b) (Değişik: 20/11/2008-5812/1 md.) Savunma, güvenlik veya istihbarat alanları ile ilişkili olduğuna veya gizlilik içinde yürütülmesi gerektiğine (Ek ibare: 2/7/2018-KHK-703/171 md.) Cumhurbaşkanı veya ilgili bakanlık tarafından karar verilen veya mevzuatı uyarınca sözleşmenin yürütülmesi sırasında özel güvenlik tedbirleri alınması gereken veya devlet güvenliğine ilişkin temel menfaatlerin korunmasını gerektiren hallerle ilgili olan mal ve hizmet alımları ile yapım işleri,” şeklinde olup, ceza ve ihalelerden yasaklama hükümleri hariç bu Kanuna tâbi değildir.

 

USUL VE ESASLAR NELER GETİRİYOR?

 

Usul ve Esaslar, güvenlikle ilişkili olduğuna veya gizlilik içinde yürütülmesi gerektiğine Cumhurbaşkanı veya Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası ile ilgilendirilen Bakan tarafından karar verilen veya mevzuatı uyarınca sözleşmenin yürütülmesi sırasında özel güvenlik tedbirleri alınması gereken veya devlet güvenliğine ilişkin temel menfaatlerin korunmasını gerektiren hallerle ilgili olan mal ve hizmet alımları ile yapım işlerinde uygulanacak.

Bu Usul ve Esaslar kapsamındaki ihalelerde, ulusal menfaatin korunması, güvenlik ve gizliliğin gerektirdiği hususlar, standardizasyonun korunması, modernizasyonun sağlanması ve süratle hareket ilkelerinin yanı sıra, 4734 sayılı Kanunun 5 inci maddesinde belirtilen temel ilkeler de dikkate alınacak. Bu kapsamda mal ve hizmet alımları ile yapım işleri birlikte veya kısımlar halinde yapılabilecek.

Bu Usul ve Esaslar kapsamında yapılan alımlarda bankaya ait her türlü gizlilik dereceli bilgi, belge, proje ve bunlarla ilgili yerlerin güvenliğinin sağlanması temel amaç olacak.

Alımlarda, belli istekliler arasında ihale usulü veya pazarlık usulü  esas olmakla birlikte doğrudan temin usulü de uygulanabilecek.

Pazarlık usulü ihale, ilan yapılmaksızın ihale yetkilisince belirlenerek  davet edilecek istekliler arasında yapılacak. Davet edilecek istekli sayısı zorunlu haller dışında üçten az olmayacak. Ancak, davet edilen istekliler dışında herhangi bir istekli ihaleye katılamayacak.

Belli istekliler arasında ihale usulü, ilan yapılmaksızın ihale yetkilisince belirlenen en az üç aday arasında yapılan yeterlik değerlendirmesi sonucunda davet edilen istekliler arasında yapılacak. Bu usul, uzmanlık ve/veya ileri teknoloji gerektiren işlerde kullanılacak.

Doğrudan temin usulü, belirli koşullarda ve ilan yapılmaksızın fiyat üzerinde görüşme yapılarak gerçekleştirilecek.

İhtiyaç duyulan mal ve hizmet alımları ile yapım işlerine ilişkin olarak bu Usul ve Esaslarda belirtilen ihale usulleri uygulanmak kaydıyla çerçeve anlaşmalar yapılabilecek.

İhale konusu alımın bütün teknik özelliklerinin net olarak belirlendiği hallerde elektronik eksiltme kullanılabilecek. Bu durumda, elektronik eksiltmeye davet edilecek ve eksiltmeye katılacak istekli sayısı üçten az olmayacak.

Piyasada mamul olarak bulunan malların elektronik ortamda temin edilmesi için, uygulanan ihale usulüne göre tekliflerin değerlendirilmesi aşamasından sonra dinamik alım sistemi kullanılabilecek. Dinamik alım sistemi, rekabeti engelleyici, sınırlayıcı veya bozucu şekilde işletilemeyecek. Sistemin tesis edileceği hususu, en az beş gerçek veya tüzel kişiye duyurulacak.

Davet edilecek gerçek ve tüzel kişilerin belirlenmesinde yararlanmak üzere mal ve hizmet alımları ile yapım işleri dikkate alınarak akreditasyon sistemi oluşturulabilecek.

İhale komisyonu; biri başkan olmak üzere, en az ikisi ihale konusu işin uzmanı olması şartıyla ve muhasebe veya mali işlerden sorumlu bir personelin katılımıyla kurulacak en az beş ve tek sayıda kişiden oluşacak.

4734 sayılı Kanunun 11 inci maddesinde belirtilenler ihalelere katılamayacak.

İhale konusu işin özelliği nedeniyle ihtiyaç görülmesi halinde, ihale veya sözleşme dokümanında gerekli düzenlemelerin yapılması kaydıyla alt yüklenici çalıştırılabilecek.

İhale dokümanında düzenleme yapmak şartıyla, kesin ve geçici teminat alınabilecek.

İhale dokümanında teklifi sınır değerin altında kalan isteklilerden açıklama isteneceği belirtilen hizmet alımı ve yapım işleri ihalelerinde, aşırı düşük açıklaması istenecek.

İhale sonuçları, sözleşmenin imzalanmasını müteakip, 4734 sayılı Kanunda belirtilen süre içerisinde Kamu İhale Kurumuna bildirilecek. Ancak, sonuç bildirimleri Kamu İhale Bülteninde yayımlanmayacak.

Sözleşme bedelinin % 20 sine kadar oran dâhilinde, iş artışı/ eksilişi yapılabilecek.

İhale veya onay belgesi ile idari şartnamede belirtilmek kaydıyla Türk parası esas alınarak yapılacak ihale ve alımlarda, fiyat farkı verilebilecek. Ancak zorunlu haller ile sınırlı olmak kaydıyla yabancı para esas alınarak yapılacak ihale ve alımlarda fiyat farkı verilmeyecek.

Bu Usul ve Esaslar kapsamındaki ihale ve alımlarda ek sözleşme düzenlenmesi, denetim, muayene ve kabul işlemleriyle ilgili esaslar bankaca belirlenecek.

Yasak fiil ve davranışlarla ilgili hususlarda, 4734 sayılı Kanun ve 4735 sayılı Kanun hükümleri uygulanacak.

Kamu İhale Kurumu hesabına yatırılması gereken sözleşme bedelinin onbinde beşi miktarındaki tutar yatırılmayacak.

4734 sayılı Kanunun 62 nci maddesinin birinci fıkrasının (c) bendinde yer alan kamulaştırma, mülkiyet, arsa temini ve imar işlemleri ile uygulama projelerine ilişkin şartlar aranmaksızın ihaleye çıkabilecek.

 

 

SONUÇ VE DEĞERLENDİRME:

 

    Usul ve Esasların, güvenlikle ilişkili olduğuna veya gizlilik içinde yürütülmesi gerektiğine Cumhurbaşkanı veya Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası ile ilgilendirilen Bakan tarafından karar verilen veya mevzuatı uyarınca sözleşmenin yürütülmesi sırasında özel güvenlik tedbirleri alınması gereken veya devlet güvenliğine ilişkin temel menfaatlerin korunmasını gerektiren hallerle ilgili olan mal ve hizmet alımları ile yapım işleri maksadıyla düzenlendiği anlaşılmaktadır.

 

Ancak;

 

Alımlarda; ilan yapılmamasının, geçici veya kesin teminat alınıp/alınmayacağının idarenin takdirine bırakılmasının  keyfiyet yaratacağı ve bu nedenle haksız rekabet oluşacağı,

Usul ve Esaslarda, 4734 sayılı Kanunun 5 inci maddesinde belirtilen temel ilkelerin de dikkate alınacağı düzenlenmiş olmasına rağmen, ihale ve alımda ilana çıkılmayacağının açıkça düzenlenmesi ve isteklilerin ihale yetkilisince belirlenmesinin rekabet ilkesine aykırılık yaratacağı,

İhale sonuçlarının, Kamu İhale Bülteninde yayımlanmamasının, kamu kaynağının nereye harcandığının kamuoyu denetiminden kaçırıldığı algısı yaratabileceği,

4734 sayılı Kanunun 62 nci maddesinin birinci fıkrasının (c) bendinde yer alan kamulaştırma, mülkiyet, arsa temini ve imar işlemleri ile uygulama projelerine ilişkin şartlar aranmaksızın ihaleye çıkabilecek olmasının Usul ve Esaslarda düzenlenen temel ilkelere aykırılık doğuracağı,

İsteklilerin şikayet başvurusu yapma hakkının  bulunmaması nedeniyle, alım sürecinde muhtemel  sorunların çözümüne yönelik hangi yöntemin kullanılacağının belirlenmesi gerektiği, değerlendirilmektedir.