Yerel Yönetimlerde; Personel Çalıştırılmasına Dayalı Hizmetler Hizmetlerin Yürütülmesi, İşçi Alımı Kapsamındaki Yeni Düzenlemeler

GİRİŞ:

 

Kamu Kuruluşları adına çalışan taşeron işçilerinin kadroya alınması ile ilgili 696 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ve düzenlemelerine daha önceki Bilgi Notlarımızda bahsetmiştik. (Bkz. www.kilichukuk.org)

 

28 Nisan 2018 tarih ve 30405 sayılı Resmi Gazete’ de yayımlanan “İl Özel İdareleri, Belediyeler ve Bağlı Kuruluşları İle Bunların Üyesi Olduğu Mahalli İdare Birliklerinin Personel Çalıştırılmasına Dayalı Hizmetlerinin Gördürülmesine İlişkin Usul ve Esaslar” ise yerel yönetimlerde, personel çalıştırılma işlerini düzenlemiştir. Bu hususta bilinmesi gerekenler aşağıda sıralanmıştır:   

 

YEREL YÖNETİMLER, PERSONEL ÇALIŞTIRILMASINA DAYALI HİZMETLERİNİ NE ŞEKİLDE ALACAKLAR?

 

28.04.2018 tarihinden itibaren YEREL YÖNETİM olarak belirttiğimiz; İL ÖZEL İDARELERİ, BELEDİYELER, BELEDİYE BAĞLI KURULUŞLARI, İL ÖZEL İDARELERİ BAĞLI KURULUŞLARI, BELEDİYELERİN ÜYESİ OLDUĞU MAHALLİ İDARE BİRLİKLERİ, İL ÖZEL İDARELERİ ÜYESİ OLDUĞU MAHALLİ İDARE BİRLİKLERİ, personel çalıştırılmasına dayalı hizmetlerini;

 

4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 22’nci maddesindeki limit ve şartlar ile 62 nci maddesinin birinci fıkrasının (e) bendindeki sınırlamalara tabi olmaksızın,

Doğrudan hizmet alımı suretiyle,

Doğrudan doğruya veya dolaylı olarak,

Birlikte ya da ayrı ayrı sermayesinin yarısından fazlası Yerel Yönetim İdarelerine ait ŞİRKETLERE gördürebilecekler.

 

Belediye veya bağlı kuruluşlarından birinin sermayesinin yarısından fazlasına sahip olduğu şirketlerden; aynı belediye veya bağlı kuruluşları tarafından da ortaklık oranlarına bakılmaksızın doğrudan hizmet alımı yapılması mümkün olacaktır.

 

Bu kapsamda yapılacak personel çalıştırılmasına dayalı hizmetlerin bedelinin tespiti ihale mevzuatına göre (Hizmet Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliği ve Hizmet İşleri Genel Şartnamesi yaklaşık maliyetin tespitine ilişkin hükümleri)  yapılacaktır.  

 

Hizmet alımlarında, taraflar arasında sözleşme imzalanması zorunlu tutulmuştur.

 

696 sayılı KHK’nin yayımlandığı tarihte idarenin 4734 sayılı Kanun ve diğer mevzuat hükümleri uyarınca personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımı yaptığı İDARE ŞİRKETİ birden fazla ise İDARE, işçileri mali ve sosyal haklarıyla birlikte hizmetin devredildiği İDARE ŞİRKETİNE aktarabilecektir.

 

YEREL YÖNETİM ŞİRKETLERİNE; İŞÇİ ALIMI VE YETKİLERİ

 

BELEDİYE, İL ÖZEL İDARELERİ, BELEDİYE BAĞLI KURULUŞLARI, İL ÖZEL İDARELERİ BAĞLI KURULUŞLARI, BELEDİYELERİN ÜYESİ OLDUĞU MAHALLİ İDARE BİRLİKLERİ, İL ÖZEL İDARELERİ ÜYESİ OLDUĞU MAHALLİ İDARELERİN, şirket personeli de dâhil yıllık toplam personel giderleri, idarenin gerçekleşen en son yıl bütçe gelirleri toplamının her yıl, bir önceki yıla ilişkin olarak tespit ve ilan edilen yeniden değerleme oranında artırılması sonucu bulunacak miktarın %40’ını aşamayacaktır.

 

Bu oran Büyükşehir Belediyelerinde %30 olarak uygulanacaktır. (Bkz. 04.01.1961 tarihli ve 213 sayılı Vergi Usul Kanununun mükerrer 298 inci maddesi)

 

Yıl içerisinde aylık ve ücretlerde beklenmedik bir artışın meydana gelmesi sonucunda personel giderlerinin söz konusu oranları aşması durumunda, cari yıl ve izleyen yıllarda personel giderleri, bu oranların altına ininceye kadar idare şirketlerine yeni personel alımı yapılamayacaktır.

 

Personel gideri için yapılacak aylık ödemelerin toplamı, hizmet alımı sözleşmesinde öngörülen işçi ücretleri esas alınarak hesaplanan;

 

Asgari İşçilik maliyeti,

Asgari işçilik maliyeti üzerinden hesaplanan %4 sözleşme giderleri ve genel giderler,

İşçilikle bağlantılı ayni giderler,

Asgari işçilik maliyeti ve işçilikle bağlantılı ayni giderler toplamı üzerinden %7’ye kadar belirlenecek yüklenici kârı,

dâhil işçilik giderleri toplamını aşamayacaktır.

 

İşçi ücretlerinin tespitinde asgari ücrette meydana gelen artışlar dikkate alınacak. Asgari işçilik maliyeti, sözleşme giderleri ve genel giderler ile işçilikle bağlantılı ayni giderler ve kâr oranı, kamu ihale mevzuatı esas alınarak belirlenecektir.

 

Şirketin toplam giderleri içinde, işçilere ilişkin personel giderlerinin tutarı şirkete yapılan aylık personel ödemelerinin miktarını geçemeyecektir. Şirketin idareye sunduğu personel çalıştırılmasına dayalı hizmetleri dışındaki diğer faaliyetlerinde çalışan işçilere ilişkin giderler, bu tutarın tespitinde dikkate alınmayacaktır.

 

ŞİRKETLERDE İŞE ALINACAKLARDA İSTENEN ÖZELLİKLER VE SINIRLAMALAR

 

İşe alınacak kişilerde;

 

Türk vatandaşı ve 18 yaşını tamamlamış olmak, affa uğramış olsa bile devletin güvenliğine karşı suçlardan, Anayasal düzene ve bu düzenin işleyişine karşı suçlardan mahkûm olmamak, askerlikle ilgisi bulunmamak, görevini devamlı yapmasına engel olabilecek akıl hastalığı bulunmamak, güvenlik soruşturması yapılmış olmak ve işin niteliğine uygun özel şartları taşıma, şartları aranır.

 

Doğrudan hizmet alım sözleşmesi kapsamında çalışan işçi sayısı, işçi statüsünde geçişe esas sözleşme kapsamında o iş için öngörülen işçi sayısını aşamaz. Ancak %40 ve Büyük şehirlerde %30 oranının altında kalan idare şirketleri; bu oranın aşılmaması kaydıyla, işten ayrılanların yerine ve iş artışının zorunlu olduğu durumlarda, idarenin talebi üzerine yeni işçi alımı yapabilecektir. Belirlenen oranı aşan idareler, İçişleri Bakanlığından izin almak zorundadır.

 

İdareler, belirlenen oranın aşılmaması kaydıyla personel çalıştırılmasına dayalı yeni hizmetlerini, şirketlerine gördürebilir ve bu amaçla şirketler tarafından yeni işçi alımı yapılabilir.

 

 

İdareler tarafından personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımına ilişkin bilgiler, doğrudan personel çalıştırılmasına dayalı hizmetlerini gördürdüğü şirketler, bu hizmet sunumuna ilişkin personel giderleri üç ayda bir İçişleri Bakanlığına elektronik ortamda bildirilecek. Bildirime ilişkin esaslar İçişleri Bakanlığınca belirlenecektir.

 

İdarelerin ve şirketlerin personel çalıştırılmasına dayalı hizmetleri ve harcamalarına ilişkin denetim İçişleri Bakanlığı tarafından yapılacaktır.

 

 

696 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ve düzenlemelerine paralel olarak yukarıdaki düzenlemeler yapılmıştır. Yerel Yönetimlerin yaptıracağı Personel Çalıştırılmasına Dayalı Hizmet İşlerinin, kendi Şirketleri eliyle yapılmasına sınırlamalar getirilmesi, olumludur. Bu Şirketlerin ihtiyaçtan fazla işgücü istihdam ederek, kamu zararına neden olmaları önlenmiştir.

 

Ancak;

 

696 sayılı KHK ile birçok idare, taşeron işçilerini kadroya almış ve hizmetlerini bu işçiler eliyle yürütmektedir. Bunun yanında Yerel Yönetimlerin kendi Şirketlerinden hizmet satın alınmasının kamu yararı açısından irdelenmesi gerekmektedir.

 

Getirilen düzenleme ile işçilere Asgari Ücret tarifesi üzerinden (KİK Modulü kullanılarak) hesaplanan maaş verilmesi öngörülmektedir. Bu durumda, işçileri denetleyen, kontrol eden kişilere verilen asgari ücretin üzerindeki ücretin, verilip verilmeyeceği veya ne şekilde verileceği belirlenmemiştir.

 

Bir diğer husus ise “eşit işe eşit ücret” prensibinin yok olması tehlikesidir. Yerel yönetimlerde daha önce kadrolu çalışan işçiler yüksek maaş alırken, Şirketler aracılığı ile çalıştırılan işçilerin sadece asgari ücret ile ücretlendirilmesi, ücret dengesini ve iş huzurunu bozacaktır.

 

Şirketlere alım yapılacak kişiler için kayırmacılık ve iltimasın önüne geçilmesi yönünde bir sistem de getirilmemiştir. Bu durumda, her belediye kendi görüşüne uygun olan kişinin işe alınması yönünde hareket edecektir.

 

Belediyeye iş yapan Belediye Şirketi ile yapılacak sözleşmelerde, “Muayene ve Kabul İşlemleri” “Cezai Müeyyideler”, “Sözleşmenin Feshi”, “İhalelerden Yasaklama”, “Edimin İfasına Fesat Karıştırma”, “İşten Çıkarma” gibi her sözleşmede olması gereken hususların ne şekilde uygulanacağı da belirtilmemiştir.